Als Nederlandstalige tolk in Vlaams België is het regelmatig opletten geblazen. Niet alleen zijn er in het strafrecht veel verschillen in terminologie maar ook in het dagelijks woordgebruik kun je soms voor verrassingen komen te staan.
De Strafuitvoeringsrechtbank is in België de rechtbank die beslist over verzoeken tot vervroegde invrijheidstelling, al dan niet onder voorwaarden. Een persoon die een gevangenisstraf uitzit kan, nadat hij/zij één derde van die straf heeft uitgezeten, een verzoek indienen om vervroegd te worden vrijgelaten.
De zitting van zo’n zaak wordt vaak gehouden in een voor dat doel provisorisch ingerichte “aula” van een enigszins centraal gelegen gevangeniscomplex ten opzichte van de detentieplaatsen waarvandaan de gedetineerden overgebracht moeten worden voor de behandeling van hun verzoek. Die “aula’s” zijn meestal te krap (net als de doorgaans overvolle Belgische gevangenissen) en de akoestiek is slecht.
Onlangs tolkte ik weer eens tijdens zo’n zitting, die begint met de eedaflegging door de tolk, het voorlezen door de griffier van de voorgeschiedenis van de zaak, een samenvatting van het vonnis wat tot de detentie heeft geleid, hoeveel tijd van de straf is uitgezeten, de huidige stand van zaken, enz. Daarna komen de gevangenisdirecteur en de procureur des Konings (in Nederland de Officier van Justitie) aan het woord om hun standpunt d.w.z. een positief of negatief advies te geven, toe te lichten. De voorzitter stelt vragen aan de gedetineerde en de raadsman.
De griffier steekt van wal, hoofd naar beneden, dossier voor het gezicht en ik kan niet horen wat er gezegd wordt. Ik steek mijn hand op en zeg: “Neem me niet kwalijk, maar ik versta u niet, kunt u…” en voor ik mijn zin af kan maken rukt de voorzitter met het korte lontje de papieren uit de handen van de griffier, kijkt heel boos naar mij en maakt zelf een wél verstaanbare samenvatting die ik vervolgens tolk voor de Italiaanse gedetineerde.
Wat was er gebeurd: in Vlaanderen heeft het werkwoord “verstaan” de betekenis van “begrijpen”. De voorzitter dacht dus dat ik het niet begreep. Maar in Nederland betekent “ik versta u niet” natuurlijk “ik hoor niet wat u zegt”.
Vaak hoor je een Vlaming zeggen: “Maar allee, da verstoanekik nie zunne!” waarmee bedoeld wordt: “Nou, dat begrijp ik niet hoor!”
Er was geen tijd om het misverstand uit te leggen aan de voorzitter want er waren nog een heleboel zaken af te handelen die dag.
© Ina van Wijk-Vos
